Qytetet e pushtuara të Ukrainës dhe kufomat e fëmijëve nuk shfaqen në TV rus. Të rinjtë e guximshëm në Rusi që protestojnë kundër luftës po rrihen dhe arrestohen, ndërsa shumica e njerëzve heshtin – nuk ka protesta masive, nuk ka greva.
Më dhemb të shoh se shumë nga bashkëqytetarët e mi mbështesin luftën kundër Ukrainës: ata vendosin Z në dritaret e tyre në shtëpi dhe në makinat e tyre.
Televizioni rus tani tregon vazhdimisht një intervistë me aktorin e famshëm Sergei Bodrov, një figurë kulti në Rusi. “Gjatë një lufte nuk mund të flitet keq për veten,” thotë ai. “Edhe nëse e kanë gabim. Edhe nëse vendi juaj gabon gjatë luftës, nuk duhet të flisni keq për këtë.”
Dhe kjo është ajo që bëjnë njerëzit, të gatshëm të mbështesin “të tyret” edhe nëse qëllojnë mbi ukrainasit.
Bota moderne është e ndarë nga shumica e rusëve nga një revolucion, më i rëndësishmi i njerëzimit: kalimi nga epërsia e ndërgjegjes kolektive në përparësinë e individit.
Njerëzit u identifikuan me fisin për mijëra vjet dhe ishin plotësisht të varur nga udhëheqësi i grupit – shefi, khani ose cari. Vetëm në shekujt e fundit filloi të shfaqej një rend shoqëror thelbësisht i ndryshëm njerëzor, ai në të cilin individi është i lirë. Para se të shkruhej teksti i famshëm që fillon me fjalët “Ne njerëzit”, duhej të dilte një njerëzim i ri dhe ai duhej të ishte i vetëdijshëm për dinjitetin e tij njerëzor.
Ky hendek i madh në qytetërim ende nuk është kapërcyer.
Kjo është drama e atdheut tim: një numër i vogël i bashkatdhetarëve të mi janë gati për jetën në një shoqëri demokratike, por shumica dërrmuese ende përkulet para pushtetit dhe e pranon këtë mënyrë jetese patrimonale.
Nëse, me kalimin e brezave, të gjithë ata që mendojnë për veten e tyre zhduken, e vetmja cilësi që do të mbizotërojë do të jetë heshtja dhe kënaqësia me autoritetet.
Por a mund t’i fajësoni këta njerëz nëse kjo ishte strategjia e tyre e vetme e mbijetesës?
Ku përfundojnë sot ata që nuk heshtin? Ata shkojnë në burg. Ose duhet të emigrojnë para se të jetë tepër vonë.
Dy përpjekje për të futur një rend social demokratik në Rusi kanë dështuar tashmë. Demokracia e parë ruse, e vitit 1917, zgjati vetëm disa muaj. E dyta, në vitet 1990, zgjati disa vite me shumë vështirësi. Sa herë që vendi im përpiqet të ndërtojë një shoqëri demokratike duke krijuar zgjedhje, një parlament dhe një republikë, e gjen veten në një perandori totalitare.
A lind diktatura dhe diktatori popullsi skllave apo popullsia skllave lind diktature dhe diktator? Pula dhe veza. Si mund të thyhet ky rreth vicioz? Si mund të fillojë një Rusi e re?
Gjermania e Hitlerit gjeti rrugën e saj për të dalë nga rrethi vicioz i diktaturës. Gjermanët mësuan shumë rreth përballjes me të kaluarën dhe përballjes me fajin, dhe ishin në gjendje të ndërtonin një shoqëri të orientuar në mënyrë demokratike.
Megjithatë, rilindja e kombit të tyre u bazua në disfatën ushtarake. Rusisë i duhet gjithashtu kjo orë zero.
Një fillim i ri demokratik në Rusi është i pamundur pa paguar një çmim dhe pa pranuar fajin kombëtar.
Nuk kishte de-stalinizimin në Rusi dhe nuk kishte gjyqe të Nurembergut për partinë komuniste. Tani fati i Rusisë varet nga deputinizimi.
Ashtu si popullatës gjermane “injorante” iu shfaqën kampe përqendrimi në vitin 1945, po ashtu rusëve “injorantë” duhet t’u tregohen qytetet e shkatërruara të Ukrainës dhe kufomat e fëmijëve. Ne rusët duhet të pranojmë hapur dhe me guxim fajin tonë dhe të kërkojmë falje.
As NATO dhe as ukrainasit nuk mund ta de-Putinizojnë Rusinë. Ne rusët duhet ta pastrojmë vetë vendin tonë.
A janë njerëzit e mi të gatshëm? Pas luftës, bota do të ndihmojë Ukrainën të rindërtohet. Por Rusia do të jetë në rrënoja ekonomike. Rënia e perandorisë do të vazhdojë. Popuj dhe rajone të tjera do të ndjekin çeçenët drejt pavarësisë. Federata Ruse do të shpërbëhet. Por forca centrifugale e popujve dhe rajoneve në perandorinë e fundit të botës mund të jetë pastruese dhe rehabilituese si dhe shkatërruese.
Vetëdija ruse duhet të mësojë të pranojë se mund të ketë disa shtete me rusishten si gjuhë shtetërore.
Perandoria duhet hequr nga mendjet dhe shpirtrat si një tumor malinj. Vetëm atëherë shtetet e reja mund të nisin reformat.
Por a mund të vendoset një demokraci pa një masë kritike qytetarësh, pa një shoqëri civile të pjekur? “Rusia e bukur e së ardhmes” (kjo është motoja e Alexei Navalny) duhet të fillojë me zgjedhje të lira. Por kush do t’i zbatojë ato dhe sipas çfarë rregullash? Të njëjtët dhjetëra mijëra mësues të tmerruar që kryen manipulimet në zgjedhjet Putiniane të vendit? Dhe a mund të jetë dikush i sigurt se në zgjedhjet vërtet të lira ruse do të fitojë “tradhtari kombëtar” nga opozita demokratike dhe jo “patrioti” që luftoi kundër “fashistëve ukrainas”?
Një popullatë që shpreson për një car dashamirës nuk mund të kthehet në votues të përgjegjshëm brenda një ore.
Dhe kush do të zbatojë reformat demokratike? Zyrtarët që janë njollosur me korrupsion dhe krim nën regjimin e Putinit nuk duhet të lejohen të ndërtojnë një shtet të ri.
Bota po bën thirrje për një “Nurnberg rus”. Por kush në Rusi do t’i organizojë dhe kryejë këto procedura ligjore? Kush do ta bëjë këtë rivlerësim të madh të së shkuarës? Kush do të zbulojë krimet dhe do të ndëshkojë fajtorët? Vetë kriminelët?
Dikush mund të largojë dhe zëvendësojë Putinin, por si mund të zëvendësojë papritur miliona zyrtarë të korruptuar, oficerë policie mercenarë dhe gjyqtarë të bindur?
Një rilindje e gjatë dhe e dhimbshme është e vetmja rrugë për Rusinë. Dhe të gjitha këto sanksione, varfëria dhe dëbimi ndërkombëtar nuk do të jenë gjëja më e keqe që do të hasim gjatë rrugës. Do të jetë më e tmerrshme kur të mos ketë rilindje të brendshme për popullin rus.
Putini është një simptomë, jo një sëmundje.
Mikhail Shishkin është një romancier dhe i vetmi autor që ka fituar çmimet ruse Booker, Bestseller Kombëtar Ruse dhe Big Book.
Burimi: The Guardian
